วันลอยกระทงเป็นประเพณีเก่าแก่ของไทยที่สืบทอดกันมายาวนานตั้งแต่สมัยสุโขทัย ตรงกับวันขึ้น 15 ค่ำ เดือน 12 ตามปฏิทินจันทรคติไทย ประเพณีนี้กำหนดขึ้นเพื่อเป็นการสะเดาะเคราะห์และขอขมาต่อพระแม่คงคา ซึ่งเป็นเทวดาในคติฮินดู แต่เทศกาลนี้มีร่องรอยหลักฐานย้อนไปถึงจีนและอินเดียโบราณ
ในสมัยสุโขทัย ประเพณีลอยกระทงเรียกว่า "พิธีจองเปรียง" หรือ "พิธีลอยโคม" โดยมีการลอยโคมไฟและกระทงดอกไม้ลงแม่น้ำเพื่อเป็นการสะเดาะเคราะห์และขอขมาต่อพระแม่คงคา ต่อมาในสมัยอยุธยา ประเพณีลอยกระทงได้พัฒนาขึ้นเป็นประเพณีที่ยิ่งใหญ่และมีความสำคัญทางศาสนา โดยมีการลอยกระทงทั้งทางน้ำและทางบก มีการตกแต่งกระทงด้วยดอกไม้ ธูปเทียน และเครื่องหอมต่างๆ
ในสมัยรัตนโกสินทร์ ประเพณีลอยกระทงยังคงได้รับความนิยมสืบต่อมา โดยมีการปรับปรุงประเพณีให้เข้ากับวัฒนธรรมไทยมากขึ้น เช่น มีการลอยกระทงรูปต่างๆ เช่น กระทงดอกไม้ กระทงผลไม้ กระทงขนม และกระทงที่ทำจากวัสดุธรรมชาติต่างๆ นอกจากนี้ ยังมีการแสดงต่างๆ เช่น การแสดงดนตรี การแสดงรำ และการแสดงแสงสีเสียง
ในปัจจุบัน วันลอยกระทงเป็นเทศกาลที่มีความสำคัญทางวัฒนธรรมของไทย มีการจัดงานลอยกระทงตามสถานที่ต่างๆ ทั่วประเทศ โดยมีการลอยกระทงทั้งทางน้ำและทางบก มีการตกแต่งกระทงด้วยวัสดุต่างๆ อย่างสวยงาม นอกจากนี้ยังมีการแสดงต่างๆ เพื่อเป็นการเฉลิมฉลองเทศกาลนี้
ความหมายของประเพณีลอยกระทง
ประเพณีลอยกระทงมีความหมายดังนี
เป็นการสะเดาะเคราะห์และขอขมาต่อพระแม่คงคา
เป็นการขอพรให้มีความสุขและโชคดีตลอดปี
เป็นการขอบคุณธรรมชาติที่ให้น้ำหล่อเลี้ยงชีวิต
เป็นการอนุรักษ์วัฒนธรรมไทย
กิจกรรมในวันลอยกระทง
กิจกรรมในวันลอยกระทงโดยทั่วไปมีดังนี้
การทำกระทง
การลอยกระทง
การชมการแสดงต่างๆ
การรับประทานอาหารและสังสรรค์
การทำกระทง
กระทงเป็นภาชนะที่ใช้ในการลอยกระทง โดยทั่วไปทำจากวัสดุธรรมชาติ เช่น ใบตอง ใบจาก กาบมะพร้าว ไม้ไผ่ เป็นต้น ในปัจจุบันมีการทำกระทงจากวัสดุต่างๆ มากมาย เช่น กระทงพลาสติก กระทงโฟม กระทงกระดาษ เป็นต้น
การลอยกระทง
การลอยกระทงเป็นกิจกรรมหลักของวันลอยกระทง โดยการลอยกระทงเป็นการปล่อยสิ่งไม่ดีออกไปจากตัวเราและขอพรให้มีความสุขและโชคดีตลอดปี กระทงที่นิยมลอยมีหลากหลายรูปแบบ เช่น กระทงดอกไม้ กระทงผลไม้ กระทงขนม และกระทงที่ทำจากวัสดุธรรมชาติต่างๆ
การชมการแสดงต่างๆ
ในวันลอยกระทง มักจะมีการจัดแสดงต่างๆ เพื่อเป็นการเฉลิมฉลองเทศกาลนี้ เช่น การแสดงดนตรี การแสดงรำ และการแสดงแสงสีเสียง
การรับประทานอาหารและสังสรรค์
ในวันลอยกระทง มักจะมีการรับประทานอาหารและสังสรรค์ร่วมกันในครอบครัวและเพื่อนฝูง เป็นการแสดงออกถึงความสามัคคีและความรักความผูกพัน
ข้อควรระวังในการลอยกระทง
ในการลอยกระทง ควรระมัดระวังสิ่งต่อไปนี้
ไม่ควรใช้วัสดุที่ย่อยสลายยาก เช่น พลาสติก โฟม หรือกระดาษ เพราะอาจก่อให้เกิดมลภาวะต่อสิ่งแวดล้อม
ไม่ควรลอยกระทงใกล้กับแหล่งน้ำที่เป็นแหล่งท่องเที่ยวหรือแหล่งน้ำธรรมชาติ เพราะอาจทำให้น้ำเน่าเสีย
ไม่ควรลอยกระทงในที่ที่ห้ามลอยกระทง เช่น แม่น้ำเจ้าพระยา คลอง หรือลำคลองสายต่างๆ
สรุป
วันลอยกระทงเป็นเทศกาลที่มีความสำคัญทางวัฒนธรรมของไทย เป็นการอนุรักษ์ประเพณีอันดีงามของไทยและเป็นการเฉลิมฉลองเทศกาลนี้อย่างมีความสุขและยั่งยืน